Jona Baan (35) geeft les op OBS De Mare, een school van BOOR in Rotterdam-Zuid, en is schrijver. Zijn nieuwste boek Fleudemeu is een geestig verslag van het leven op de basisschool. Jona: ‘We hebben meer mooie verhalen over het onderwijs nodig.’
Waarom heb je dit boek geschreven?
‘Sla je de krant open of zet je de tv aan, dan zie je boze juffen en meesters op het Malieveld op fluitjes blazen. Nieuws over het onderwijs gaat bijna altijd over werkdruk, burn-outs en lage salarissen. En dat is terecht, want de nood is hoog. Maar de sluier van chagrijn die om het onderwijs hangt helpt niet om het beroep aantrekkelijker te maken. Ik wil de aandacht juist richten op hoe prachtig ons vak is, door de mooie verhalen uit de klas te vertellen, en over hoe leuk het werken met kinderen is. Dat is minstens zo belangrijk als staken.’
Wat is ‘fleudemeu’ eigenlijk?
‘Die term heb ik van meester Eggens. Hij was directeur van de school waar ik als pabostudent stage liep. “Jij moet je richten op je klas,” zei hij tegen me met zijn gewichtige directeurenstem, “de rest is fleudemeu.” Fleudemeu is het in drievoud moeten aanleveren van formulieren en het eindeloze registreren van cijferscores in ParnasSys, ook als een kind het prima doet. Fleudemeu is de algehele controlezucht die het onderwijs nekt en waardoor we elke dag aandacht en tijd per kind tekortkomen.’
Wat maakt lesgeven, ondanks al die fleudemeu, toch leuk?
‘De kinderen, natuurlijk! Ik hou van hun humor en hun “dit is wat het is”: ze zijn blij of ze zijn niet blij, er zijn geen verborgen agenda’s of achterklap. Het is mooi om ze iets te kunnen bijbrengen. De blik in hun ogen als ze ineens snappen hoe een staartdeling werkt. Dat ze ’s middags het klaslokaal uit lopen en iets weten waar ze die ochtend nog nooit van gehoord hadden. Dat je ze helpt om wereldwijs te worden.’
Hoe kunnen we er met elkaar voor zorgen dat meer mensen voor het onderwijs kiezen?
‘Ik vind dat we het bedrijfsleven meer bij scholen moeten betrekken. Niet alleen voor het geld, maar ook voor samenwerkingen. Er moet een aparte opleiding voor het kleuteronderwijs komen, want voor veel mannen is dit nu een reden om niet voor de pabo te kiezen. De salarissen in het onderwijs moeten omhoog, maar ik pleit ook specifiek voor een hogere beloning voor docenten die in achterstandswijken voor de klas staan. Hun werk is zwaarder dan dat van een docent in een klasje van twaalf leerlingen in Oost-Brabant. En laten we in godsnaam het Passend Onderwijs afschaffen. Daar wordt niemand gelukkig van, je helpt er geen enkele leerling écht mee. En laten we af en toe ons vak wat meer relativeren, dat helpt ook. Het is ook weer geen hogere raketkunde wat wij doen.’
Wat zeg je tegen mensen die de overstap naar het onderwijs overwegen?
‘Ik vertel ze eerlijk dat het best intensief werk is. Vanaf kwart over 8 ’s ochtends sta je “aan”, je hebt dertig stuiterballen om je heen en tussendoor kan je niet even weg. Maar ik vertel ook hoe afwisselend het werk is. Lesgeven is improviseren, het is inspringen op wat de dag ervoor op het nieuws was of wat er in de pauze op het schoolplein gebeurde, het is de vrijheid om je eigen invulling aan je lessen te geven. Ik vertel ook dat lesgeven gaat om “gewoon doen”, om meters maken. Na dertien kerstdiners weet ik dat ik niet op het allerlaatste moment en met het zweet op mijn rug tien tafeltjes moet dekken met damasten tafelkleden. En dat het geen zin heeft om vlak voor de vakantie nog iets moeilijks uit te leggen aan je klas. Ik heb inmiddels al tachtig keer een zoemende wesp in mijn klaslokaal gehad en een kind dat zich niet lekker voelt door de pizza van de avond ervoor. Maar ik vertel mensen vooral over de energie die het geeft wanneer je ontdekt wat een jongetje met dyslexie wél goed kan. Om aan het eind van de schooldag de boekjes alvast klaar te leggen, je lessen voor te bereiden en te denken: ah, die grap ga ik morgen vertellen, dat zullen ze leuk vinden.’
Fleudemeu. Rotterdams meesterschap, een lesje in onderwijs is verkrijgbaar bij onder andere Donner en via Jona’s website.