Bij BOOR werken zo’n tachtig intern begeleiders. Oftewel ib’ers zoals zij in de dagelijkse basisschoolpraktijk worden genoemd. Arwen van Schendelen was jarenlang een van hen. Inmiddels maakt ze deel uit van het BOOR-begeleidingsteam. Dit team is vier jaar geleden gestart en sindsdien begeleidt het leerkrachten, schoolteams, directeuren én ib’ers bij BOOR. Maar wat is een ib’er? En wat houdt de baan van Arwen in? Ze legt het ons uit.
Intern begeleider
Een ib’er is een medewerker van de school die verantwoordelijk is voor de leerlingenzorg en vaak ook coördinerende en begeleidende taken heeft. Hij of zij zet zich in voor individuele leerlingen, voert gesprekken en regelt allerlei zaken voor leerlingen. Bijvoorbeeld op het vlak van dyslexie, vermoeden van adhd of huiselijk geweld. Hoewel de functie met name gericht is op leerlingen zal de ib’er ook optreden als coach van leerkrachten met focus op onderwijskundige processen en onderwijsplannen. Op sommige scholen wordt het takenpakket verdeeld over twee medewerkers. De ene ib’er houdt zich dan bezig met de leerling en zorgtaken terwijl de ander zich richt op de leerkracht en onderwijskundige taken.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken is het een behoorlijke administratieve baan. Arwen: “Je bent als ib’er zo’n twintig procent aanwezig in de klas en de rest is bureauwerk. Dat had je niet verwacht he? Als ib’er ben je veel in overleg. Al deze overleggen leg je vast en je voert de acties op die daaruit volgen. Denk aan aantekeningen maken en uitwerken, aanvragen voor testen, brieven schrijven, beleid bedenken en afspraken maken.”
De gesprekken die ib’ers voeren zijn divers. De ene keer spreken ze met een ongeruste of boze ouder en de andere keer dragen ze zorg voor een leerling die in de klas niet hanteerbaar is. Arwen: “Het kind komt dan bij mij en kan kalmeren. Een glaasje water, misschien even tekenen. En als het gekalmeerd is praten we over wat er gebeurd is. Daarna kan een kind met een gerust hart weer terug naar de klas.”
Het komt ook voor dat een leerkracht wil overleggen over een leerling of een groepje leerlingen. Meestal omdat er lastige situaties of zorgen zijn. Onlangs voerde Arwen een gesprek met een leerkracht:
Leerkracht: Dat kind wil gewoon niet werken. Ze snapt het wel maar na de uitleg doet ze helemaal niks.
Arwen: Is het niet willen of niet kunnen?
Leerkracht: Nee, het is niet willen. Ze kan het wel. Zeker weten. Als ik met haar de opdracht doe begrijpt ze het prima.
Arwen: Denk je echt dat ze niet wil werken of komt ze niet tot werken?
De leerling in kwestie wil wel leren, maar het lukt niet. De leerling is snel afgeleid en kan zich niet focussen op de opdracht. Arwen: “Tijdens zo’n gesprek is het mijn taak om de juiste vragen te stellen en om op een andere manier naar de leerling te kijken. Ik zie dat echt als kerntaak van de ib’er.”
Opleiding
Een ib’er is een leerkracht met een andere taak, aldus Arwen. “Ook het salaris is gelijk aan dat van een leerkracht.” De meeste ib’ers hebben een onderwijsbevoegdheid en over het algemeen hebben ze een extra opleiding genoten. Bijvoorbeeld de tweejarige masteropleiding educational needs of de post hbo leergang intern begeleider van negen maanden in Utrecht. De CED-groep biedt een basiscursus interne begeleiding aan.
Ook binnen BOOR kunnen leerkrachten binnenkort opgeleid worden tot intern begeleider. Dat gebeurt via een Teacher Track. De Teacher Tracks van BOOR zijn opleidingen voor medewerkers die toe zijn aan een extra uitdaging en zich verder willen ontwikkelen op het gebied van interne begeleiding, jonge kind of schoolleider. Het zijn inhoudelijke programma’s gericht op kennis en persoonlijke ontwikkeling.
Eigenschappen
Op de vraag over welke karaktereigenschappen en vaardigheden een ib’er moet beschikken reageert Arwen met een leuke anekdote. Zij startte dit schooljaar met een kennismakingsactiviteit bij de ib’ers die zij ondersteunt. “De opdracht was dat zij zichzelf als dier moesten tekenen, een dier dat samengesteld mocht zijn uit verschillende dieren.” Het resultaat was verrassend: hoewel het een individuele opdracht was, hadden álle deelnemers dezelfde basisstructuur getekend. Zo hadden ze allemaal:
- een giraffennek of vleugels en grote uilenogen want een ib’er moet overzicht houden;
- een grote kikker- of nijlpaardmond en stevige eendenpoten want een ib’er moet zijn mannetje kunnen staan;
- een vacht, want een ib’er moet warmte uitstralen en aandacht en liefde geven.
Naast bovenstaande eigenschappen is het volgens Arwen belangrijk voor ib’ers om flexibel te zijn. Ib’ers hebben namelijk geen vaste klas, ze werken niet met een vast omlijnd programma. Bovendien worden ze regelmatig geroepen om even te helpen bij zorgen in een klas, het openen van de deur omdat de conciërge er niet is en boze ouders opvangen omdat de directeur thuis werkt. Gewoon een soort duizenddingendoekje zijn!
Begeleidingsteam
De ib’ers bij BOOR hoeven het niet alleen te doen. Ze kunnen ondersteuning krijgen van het begeleidingsteam. Arwen is één van de vier leden. Het team voert uiteenlopende opdrachten uit. Arwen: “We werken op aanvraag van een ib’er, een directeur of bovenschoolse directie. Sommige van ons zitten voor een langere periode op één school om zo intensieve begeleiding te kunnen geven. Als een collega-ib’er op een van de scholen langdurig ziek is doen we ook interim werk. Daarnaast helpen we bij herstelopdrachten en het opbouwen van een ib-structuur. Ikzelf cross op mijn fiets door heel Rotterdam, ik begeleid ib’ers van allerlei verschillende scholen.”
Dit schooljaar ondersteunt Arwen met name startende ib’ers. “Ik ben na de kerstvakantie gestart met een wekelijks online uurtje. We ontmoeten elkaar digitaal en delen kennis en ervaring. Handig, want voor startende ib’ers is het gebrek aan praktijkervaring de lastige component. Tijdens het online uurtje kunnen veel vragen beantwoord worden. Daarnaast kom ik meedraaien, als vorm van coaching on the job. Een dag per week bijvoorbeeld. De starter kan tijdens die dag alle vragen aan me stellen. Wanneer ze leerplicht moeten inschakelen bijvoorbeeld. Of hoe een bepaald systeem werkt. Hoe je het beste gesprekken kunt vastleggen of hoe je een aanvraag indient. Het is logisch dat starters nog niet alle praktische kennis bezitten.”
De ontmoeting tussen ib’ers en het uitwisselen van kennis en ervaring wordt door het begeleidingsteam aangemoedigd en gefaciliteerd. Zowel online als offline. BOORconnect - het sociale intranet van BOOR - voorziet in het online ontmoeten, kennisdelen en het opbouwen van een kennisbank. Daarnaast vindt meerdere keren per jaar de IB-Netwerkdag plaats. Arwen: “We organiseren dit in samenwerking met de afdeling Onderwijskwaliteit van BOOR. De meest recente bijeenkomst was in maart. We kwamen live samen om het te hebben over signaleren bij kleuters en de VVE. Ook spraken we over het nieuwe systeem Cito in Beeld, Data en Duiden bij een hiatenplan en observeren en oudergesprekken. Tijdens de lunch opende The BOOR bookstore met boeken over het onderwijs en dat leverde boeiende gesprekken op. Bovendien kreeg iedere school een nieuw boek cadeau!” Arwen vindt het samenkomen een fijne manier van leren. Ze roept alle intern begeleiders bij BOOR op om naar de volgende netwerkdag te komen.