Ook in Georgië gingen de scholen over op onderwijs op afstand vanwege de coronacrisis. Een Georgisch centrum voor psycho-educatie en consultancy kreeg daarop veel berichten van ouders die niet wisten hoe daarmee om te gaan. Voor raad kwam het centrum toevalligerwijs terecht bij Floor Meulmeester van basisschool de Kruidenhoek in Rotterdam. “Het is bizar. Opeens Zoom je met Georgië.”
In maart sloten in Nederland de scholen. Leerkrachten stonden van de ene op de andere dag voor de uitdaging onderwijs op afstand vorm te geven met alle (digitale) middelen die ze voor handen hadden. Midden in die hectische periode werd Floor gebeld door haar vader.
“Mijn vader is psychotherapeut en werkt veel in het buitenland als trainer en supervisor”, vertelt Floor. “Een van zijn Georgische contacten wist dat zijn dochter in het onderwijs werkte en vroeg of ik tips kon geven voor onderwijs op afstand. Ouders, kinderen en scholen bleken er in Georgië namelijk niet goed mee uit de voeten te kunnen.” Hoewel Floor het druk genoeg had met twee kleine kinderen en haar werk als leerkracht en coördinator middenbouw, zei ze ‘ja’. “Het klonk uitdagend. Dus ik wilde er meer van horen.”
Zoom-meeting
De hulpvraag bleek te komen van Mziko Dalakishvili en Eka Putkaradze van het International Center of Psycho-Education and Consultancy. In een Zoom-meeting schetsten ze een beeld van het onderwijs in Georgië. Floor: “Ze vertelden me dat de docenten in hun land een goede didactische basis hebben, maar niet zo zeer pedagogisch. Niet iedere docent heeft evenveel feeling met kinderen. Het onderwijs is traditioneel. De leerkrachten leggen uit, de kinderen luisteren en daarna gaan ze aan het werk. Dat systeem hebben ze ongewijzigd overgezet op het afstandsonderwijs. Kinderen zaten daardoor soms uren achter de computer. Ouders en kinderen bleken er in de praktijk niet veel mee te kunnen.”
Mziko en Eka hadden contact met een Georgische school die zat te springen om een training over afstandsonderwijs. Aanvankelijk ontstond het idee dat Floor die training zou geven. Daar werd vanaf gezien, mede vanwege de taal. Een ander idee ontstond. Floor zou een presentatie maken voor de medewerkers van het centrum van Mziko en Eka. De medewerkers zouden deze presentatie vervolgens voor de school vertalen naar de Georgische taal en cultuur.
“Het spelenderwijs leren, is een nieuwe wereld voor ze”
Simpele middelen
Floor ging aan het werk. Voor het maken van haar presentatie putte ze uit de ervaring die zij samen met het team op de Kruidenhoek in korte tijd had opgedaan. “Op de Kruidenhoek maken wij voor het afstandsonderwijs instructievideo’s voor rekenen en taal. De kinderen bekijken de video’s thuis en maken de les die erbij hoort. Daarna nemen we telefonisch of per email contact op met de kinderen om te horen hoe het gaat.”
Floor maakt de video’s met simpele middelen: met de telefoon en in een take, zonder plakken en knippen. Vooraf denkt ze goed na over de inhoud. “Het is eigenlijk heel interessant om te doen, omdat je weer bewust moet nadenken over hoe je les in elkaar zit.”
De video’s volgen een vast stramien. “In zo’n filmpje kun je een duidelijke structuur aanbieden. Je beperkt je tot één doel. Je geeft aan waarom het belangrijk is om het te leren. Je relateert daarbij aan de belevingswereld van de kinderen. Dus je zegt niet dat het belangrijk is om te leren klokkijken, omdat je dan de trein op tijd haalt, maar omdat je moeder je om drie uur een ijsje heeft beloofd.”
Van concreet naar abstract
Vervolgens geeft Floor aan welke handelingen je moet doen voor bijvoorbeeld het maken van bepaalde sommen. “Ik ga daarbij van concreet naar abstract. Ik laat de kinderen bij sommen over inhoudsmaten eerst concreet de inhoudsmaten zien, zoals een liter pak melk. Daarna pas ga ik over op sommen op het platte vlak.”
Ook de bijbehorende opdrachten past Floor aan op de belevingswereld van de kinderen en aan de huidige situatie. “Je moet ervoor zorgen dat kinderen met dingen die iedereen thuis heeft spelenderwijs kunnen oefenen. Voor klokkijken geef ik bijvoorbeeld de opdracht: ‘Teken met stoepkrijt een klok op de straat. Verdeel de rollen. Wie is grote wijzer en wie is kleine wijzer en geef dan verschillende tijden aan.’ Wij hebben veel foto’s gekregen van ouders en kinderen die daar enthousiast mee aan de slag zijn gegaan.”
Of de leerdoelen echt worden bereikt, is iets om later te toetsen, vindt Floor. “Wij monitoren vooral hoe het met de kinderen gaat, of ze aan het werk gaan met de opdrachten en of ze vragen hebben waarmee we ze kunnen helpen. Het formele evalueren moet je naar mijn mening uitstellen tot alles weer normaal is.”
Nieuwe wereld
Al deze tips verwerkte Floor in haar presentatie voor de medewerkers van het centrum. Niet lang daarna gaven deze medewerkers Floors presentatie in een Georgische versie aan de leerkrachten van de Georgische school. “Ik heb gehoord dat het positief is ontvangen”, vertelt Floor. “Vooral het kind centraal stellen en het spelenderwijs leren, is een nieuwe wereld voor ze. Voor mij is dat een natuurlijke manier van denken. De Kruidenhoek is een Jenaplanschool en daarvoor werkte ik op een Montessorischool. Zowel Jenaplan als Montessori zijn systemen waarbij het kind heel centraal staat. Dus ik hoop dat ik ze daarin een stapje verder heb kunnen helpen.”
Mziko en Eka zijn in ieder geval zo enthousiast dat ze bij het Georgische ministerie van onderwijs een voorstel willen indienen voor het ontwikkelen van meer kindgericht onderwijs. “Het is een visie die ik alleen maar kan onderschrijven”, zegt Floor. “We hebben afgesproken dat ik hun aanbevelingsbrief voor het ministerie zal ondersteunen. Verder ben ik een soort coach op afstand voor als de leerkrachten van de Georgische school vragen hebben over afstandsonderwijs. Ik weet niet of ik nog meer voor ze kan betekenen, maar ik ben blij dat ik iets heb kunnen doen. Ik vind het in Nederland ook altijd leuk om mee te denken over hoe we het onderwijs nog verder kunnen verbeteren.”