Hoe zorg je voor een wisselwerking tussen onderwijsbeleid en onderwijspraktijk? De leraar-ambtenaren Marjolijne van den Berg en Stefanie Langelaar organiseren dat bijvoorbeeld via de Praktijkspiegel, tijdens de Dag van het Onderwijs op 5 oktober. Medewerkers van gemeente en onderwijs kregen alle gelegenheid om op informele wijze tips en informatie uit te wisselen.
Tijdens de Dag van het Onderwijs is de lounge van Kino omgetoverd tot een knus café vol tafeltjes met spiegelende tafellakens. Marjolijne en Stefanie hebben tien collega’s van de gemeente Rotterdam meegenomen om die avond tijdens de Praktijkspiegel in gesprek te gaan met mensen uit het onderwijs. Ambtenaren van verschillende afdelingen en teams zijn aanwezig, onder andere van primair en voortgezet onderwijs en leerplicht.
Speeddates
‘Deze praktijkspiegel is wat anders dan normaal, omdat het tijdens de Dag van het Onderwijs is’, vertelt Marjolijne. ‘Normaal melden mensen zich van tevoren aan en liggen de gespreksonderwerpen meer vast. Ook trekken we er dan meer tijd voor uit. Nu kan iedereen die dat wil, binnenlopen en werken we met speeddates van ongeveer tien minuten. We hebben geen idee hoeveel mensen we kunnen verwachten.’
De sfeer is feestelijk. Marjolijne en Stefanie dragen lichtgevende hoedjes. Heel veel moeite hoeven ze niet te doen om mensen binnen te halen. Om kwart over tien is het gezellig vol. Alle tafeltje zijn bezet met tweetallen.
Gerichte oplossingen
Een medewerker van leerplicht vertelt een leerkracht uit het basisonderwijs dat ze graag de nadruk van leerplicht wil verschuiven naar leerrecht. ‘Zijn onze straffen wel altijd nodig?’ vraagt ze.
De leerkracht denkt hierover na. ‘Voor het ene kind wel, voor het andere kind niet. Het gaat vaak om maatwerk.’
‘Waar zouden we jullie mee kunnen helpen?’ vraagt de ambtenaar.
De leerkracht vertelt dat het voor ouders vaak een hoge drempel is om naar een leerplichtambtenaar te gaan. ‘Als de leerplichtambtenaar op school komt, dan is de drempel lager. De school is voor de ouders een veilige omgeving. Daar zijn ze opener en vertellen ze meer. Dan kun je beter naar gerichte oplossingen zoeken.’
Bekendheid
Aan een ander tafeltje vertelt een docent over welke moeilijke situaties hij tegenkomt in het praktijkonderwijs. ‘Dit werk is niet voor iedereen’, zegt hij. ‘Je moet elke dag weer met een schone lei kunnen beginnen.’
‘Wat zouden wij kunnen doen?’ vraagt een medewerker van team voortgezet onderwijs.
‘Geld is niet het belangrijkste’, zegt de docent. ‘Maar we missen wel het geld dat we altijd van de EU kregen. Het zou mooi zijn als er meer wordt geïnvesteerd in leerwerkplekken in het bedrijfsleven. Er zijn nog een heleboel grote Rotterdamse bedrijven waar wij veel voor kunnen betekenen en die ons niet kennen. De gemeente zou kunnen helpen om meer bekendheid te geven aan het praktijkonderwijs.’
Aan andere tafeltjes gaan de gesprekken bijvoorbeeld over de moeite die leerlingen hebben om al op jonge leeftijd vakken te kiezen, terwijl ze er twee jaar later soms totaal anders over denken. Of over het nut van museumbezoeken met grote groepen kinderen.
Beeld wordt verrijkt
‘Dit is de vierde keer dat we de Praktijkspiegel organiseren’, vertelt Stefanie. ‘Wat eruit komt is niet altijd even concreet, maar het beeld van de ambtenaar wordt er altijd door verrijkt en daardoor kan hij of zij zijn werk beter doen.’ Ze zegt dat het andersom ook werkt. ‘Het helpt als je als leerkracht een beter beeld hebt van wat bijvoorbeeld een leerplichtambtenaar doet.’
Leraar-ambtenaar
Marjolijne en Stefanie zijn ruim een jaar geleden begonnen als leraar-ambtenaar. De functie houdt in dat ze een paar dagen per week in het onderwijs werken en een paar dagen bij de gemeente. Zo werkt Marjolijne drie dagen per week als directeur van de VSO-afdeling van OLS de Recon en de andere dagen bij de afdeling onderwijs van de gemeente. Stefanie, oorspronkelijk leerkracht in het basisonderwijs, geeft nu les op Hogeschool Rotterdam aan pedagogisch medewerkers en werkt daarnaast bij de gemeente. De functie leraar-ambtenaar heeft hetzelfde doel als de Praktijkspiegel: zorgen voor een wisselwerking tussen beleid en praktijk.
Frisse wind
‘We horen van onze collega’s bij de gemeente vaak dat we een frisse wind zijn’, zegt Marjolijne. ‘Onze meerwaarde zit meestal in de kleine dingetjes. Ik werk in het speciaal onderwijs en zie hoe lastig de bureaucratie soms is. Alleen al omdat het onderwijs in regio’s is verdeeld. Wat voor Rotterdamse kinderen geldt, hoeft niet te gelden voor kinderen die net buiten de regio Rotterdam vallen. Ik geef die feedback terug.’
Meerwaarde
Ook Stefanie ziet duidelijk de meerwaarde van de functie. ‘Je neemt zo veel kennis mee over en weer. Dat zit hem vaak in de kleine dingen. Ik had als leerkracht te maken met ouderbetrokkenheid. Ik geef er nu les in op de hogeschool. Er werd bijvoorbeeld eerst vanuit gemeente en organisaties op ingezet om zoveel mogelijk ouders naar ouderbijeenkomsten te krijgen. Door uitwisseling van kennis en ervaringen binnen de verschillende organisaties is een juister beeld en beleid ontstaan, dat meer aansluit op de praktijk. Je moet bij ouderbetrokkenheid veel meer denken in vragen als: bieden we de ouders wat ze nodig hebben? Ouderbetrokkenheid is veel meer het investeren in relaties met ouders; kijken wat ouders nodig hebben om hun kind nog beter te kunnen ondersteunen in hun ontwikkeling.’
Doorgeeffunctie
Marjolijne en Stefanie namen zelf, in navolging van het ministerie van Onderwijs, het initiatief om de nieuwe functie van leraar-ambtenaar bij de gemeente Rotterdam te vervullen. Ze zijn min of meer pioniers. ‘Aanvankelijk was het voor een jaar’, vertelt Marjolijne. ‘Maar na een jaar hadden we het idee dat we nog maar net waren begonnen met dingen oppakken, dus we hebben er nog een jaar aan vast mogen plakken. Het is nu de bedoeling dat het een soort doorgeeffunctie wordt. Eind van het jaar nemen andere medewerkers uit het onderwijs het van ons over.’
De volgende Praktijkspiegel vindt plaats in februari 2019. Meer informatie: Marjolijne van den Berg en Stefanie Langelaar, lerarenMO@rotterdam.nl