Bestuurslid, rector en docent over maximale kansen creeren

In 2020 moeten we flinke vooruitgang hebben geboekt als het gaat om gepersonaliseerd leren, zegt Anne de Visch Eybergen. ‘Handen en voeten geven aan gedifferentieerd onderwijs vind ik heel belangrijk. En dat we niet alleen aan de harde vakken aandacht besteden, maar ook aan de complete mensontwikkeling. De context waarin dat plaatsvindt is heel belangrijk, de school als uitdagende en veilige omgeving voor leerlingen die hen waardeert en in hun kracht zet.’

Herkenbaar, vindt Maria van Sorgen, docent aardrijkskunde aan het Wolfert College, een van de zes Wolfert scholen. ‘Het koersdocument prikkelt om te kijken of we de goede dingen aan het doen zijn. Als pedagoog ben ik heel blij dat het pedagogische aspect, de identiteitsvorming, een belangrijk aandachtspunt is bij BOOR. In het algemeen wordt veel nadruk gelegd op de kwalificatie van kinderen, allerlei effecten worden gemeten, maar het is eerst het kind en dan de leerling! Het is goed dat dit een plek heeft binnen BOOR. Dat kan voor mij niet genoeg benadrukt worden.’

 

Hapklare brokken

Docente Van Sorgen initieerde Xpo, het twee jaar geleden gestarte projectonderwijs waarmee het Wolfert College zich profileert. Xpo is vakoverstijgend, leerlingen werken in groepjes, houden zich bezig met reële vraagstukken, leren academische vaardigheden en werken in het onderwijsleercentrum. Het voltallige personeel werkt in duo’s en via roulatie mee aan het projectonderwijs. Van Sorgen: ‘Xpo heeft alles te maken met reflectie, probleemoplossend denken, een kritische houding. Je ziet hierin heel erg het begrip maatwerk terugkomen. We gaan uit van een complexer geheel en bieden geen hapklare brokken meer aan kinderen. We werken niet met cijfers waardoor leerlingen niet afgerekend worden, maar met rubrics waarbij de leerlingen continu de ruimte krijgen om zich te verbeteren.’
Haar defining moment was toen zij een paar jaar geleden met een brugklas het Wereldmuseum bezocht. ‘Het was drie uur ‘s middags, het was mooi weer, er waren nog kinderen een beetje aan het spelen en ik zei op een gegeven moment: jongens, jullie mogen wel naar huis. Kinderen kwamen naar mij toe en zeiden: maar mevrouw, hoe moet dat dan? Ze wonen in Rotterdam West, we zijn aan de Maas en ze weten niet hoe ze naar huis moeten komen! Ik wist ineens: ik leid kinderen door de stad, kom in het museum, maar wat ik doe als aardrijkskunde docent is niet genoeg. We moeten de zaken vanuit een geheel gaan bekijken.’

 

Nieuwsgierigheid

Xpo heeft een sterke verbinding met de stad. De wereldhavendagen, de marathon van Rotterdam, musea: waar mogelijk wordt samengewerkt. ‘Kinderen worden wereldwijzer, komen met zaken in aanraking die ze van huis uit niet meekrijgen. Ze kijken zelf hoe ze aan het werk gaan. Dat is voor hun intrinsieke motivatie van wezenlijk belang’, zegt Van Sorgen. Dit is mij uit mijn hart gegrepen reageert bestuurder De Visch Eybergen enthousiast. ‘Leerlingen die hun eigen rol pakken in hun eigen leerproces. Je hoort ook van scholen die zeggen dat leerlingen structuur en een stok achter de deur nodig hebben. Wat is jullie geheim?’
Van Sorgen: ‘Je begint met het opwekken van hun nieuwgierigheid. Echt leren, echte motivatie begint bij nieuwsgierigheid. Zonder dat blijft het een beetje kunstmatig. Er moest iets liggen, iets geweldigs zo van: hier wil ik meer van weten. Zonder dat wordt het heel moeilijk. En we moeten complexe zaken niet uit de weg gaan. Kinderen kunnen zoveel aan! In het Xpo onderwijs geven wij ook geen antwoord op vragen die worden gesteld door kinderen. Op het moment dat je antwoord geeft, gaat het kind consumeren, achterover leunen en denkt het niet meer zelf na. Wij stellen vragen terug. Dat is voor docenten zo ongeveer het moeilijkste om te doen.’

 

Nieuw type docent

Dat vereist een ander type docent. ‘We willen graag eigenwijze mensen hebben en daar is Maria een voorbeeld van’, aldus Rob Fens, rector en voorzitter centrale directie Wolfert-scholen. Een eigen kweekvijver van leraren die aanvullend worden opgeleid om te werken binnen de sterk geprofileerde Wolfert-scholen. Samen met drie grote schoolbesturen is een academische opleidingsschool opgezet. ‘Dat maakt dat we langzamerhand gespecialiseerde leraren krijgen die in deze denktrant zijn opgeleid, zoals Maria die zojuist verwoordt, van het onderzoeken van de eigen praktijk en zichzelf daarin voortdurend verbeteren. Dat is een enorme innovatieve motor die ontstaat in de school als je zelf aandeel neemt in de opleiding van docenten.’
De kunst is om als gehele Wolfert scholengroep te bouwen aan een professionele cultuur, legt Fens uit. Het Wolfert College pakte dat voortvarend op na een diep dal met slechte onderwijsresultaten en een teruglopend leerlingaantal. Fens: ‘Er doet zich nu het merkwaardige feit voor dat ik als schoolleider op alle scholen rondloop en zie wat voor pareltjes er zijn, zoals waanzinnig goede ict-initiatieven als flipping the classroom, maar die scholen zien het niet van elkaar. We moeten beter worden in het ontsluiten van de aanwezige kennis en expertise. Op de ene school komt het vanzelf, een andere school heeft een duwtje nodig. We bereiden een jaarlijks terugkerende onderwijsdag voor waarbij we goede onderwijsprojecten etaleren aan alle collega’s van andere scholen.’